Osoba z rozpoznanym zakażeniem HCV może prowadzić normalny tryb życia. Konieczne jest jednak wprowadzenie pewnych modyfikacji celem spowolnienia procesów degeneracyjnych powodowanych przez przewlekły proces zapalny w wątrobie.
Używki.
Osobom zakażonym HCV zaleca się całkowite powstrzymywanie się od spożywania alkoholu, ze względu na dodatkowe szkodliwe oddziaływanie na wątrobę. Badania wskazują, że nawet umiarkowane spożywanie alkoholu może wpłynąć na przyspieszenie procesów degeneracyjnych w wątrobie, tym samym, dla dobra pacjenta, rekomenduje się bezwzględne unikanie spożycia alkoholu[1]. Poza alkoholem, zaleca się również ograniczanie/unikanie palenia tytoniu,to kolejny czynnik wpływający na progresję choroby. Zależność jest szczególnie widoczna u mężczyzn (istotny wzrost ryzyka wystąpienia raka wątroby)[2]. Badania wskazują, że również stosowanie marihuany może negatywnie wpłynąć na stopień progresji zakażenia HCV[3]. Podobnie jest w przypadku innych używek, które wraz z HCV mogą pogarszać funkcjonowanie wątroby (tzw. efekt synergistyczny).
Ścisła dieta?
Zasadniczo, po rozpoznaniu zakażenia HCV, nie istnieje konieczność przestrzegania specjalnej diety. Pacjent powinien spożywać produkty, które spożywał dotychczas i które nie obciążają wątroby. Ponadto, dieta zależy od indywidualnych uwarunkowań, w tym wieku, wagi, stopnia uszkodzenia wątroby oraz chorób współistniejących. Z drugiej jednak strony, zaleca się unikanie wszystkich produktów żywnościowych sprzyjających stłuszczeniu wątroby (np. pokarmów smażonych w tłuszczu, pokarmów zawierających tłuszcze nasycone, żywności wysoko przetworzonej, pokarmów zawierających konserwanty). Należy unikać produktów, dla których upłynął termin przydatności do spożycia.
W kontekście diety osób zakażonych HCV, wspomina się również o ograniczeniu produktów zawierających żelazo, gdyż może odkładać się w nadmiernej ilości w wątrobie, wpływając negatywnie na jej funkcjonowanie[4].
Co jeść?
Pacjentom zakażonym HCV zaleca się spożywanie świeżych owoców i warzyw, cukrów złożonych, odpowiedniej ilości białka, pokarmów bogatych w błonnik oraz pokarmów niskotłuszczowych, jak i również odpowiednie nawadnianie (ok. 3 litrów wody w ciągu dnia)[5]. Badania wykazały, że regularne picie kawy może wpłynąć na spowolnienie procesów degeneracyjnych w wątrobie (>3 filiżanki/dzień)[6].
Aktywność fizyczna.
W przypadku pacjentów zakażonych HCV nie ma żadnych przeciwwskazań do podejmowania aktywności fizycznej. Wręcz przeciwnie, utrzymanie właściwej wagi ciała ma pozytywny wpływ dla przebiegu choroby. Z drugiej jednak strony, wysiłek nie powinien być zbyt wyczerpujący. Pacjenci mogą również obserwować zmniejszoną wydolność fizyczną w trakcie leczenia. Istotne jest również przestrzeganie odpowiedniej liczby godzin snu oraz odpoczynek[7].
Alternatywne metody.
W przypadku rozpoznania zakażenia HCV, pacjenci mogą korzystać również z innych alternatywnych form leczenia (przyjmowanie suplementów diety czy korzystanie z niekonwencjonalnych zabiegów, np. aromaterapia). Należy jednak podkreślić, że w przypadku części pacjentów może to wpłynąć na pogorszenie ich stanu zdrowia. Tym samym, ewentualne zainteresowanie pacjenta podjęciem dodatkowych działań w celu ‘leczenia’ wzw C powinno być w pierwszej kolejności konsultowane ze specjalistą.
Czy mogę pracować?
Możliwość wykonywania pracy przez pacjenta zakażonego HCV zależy od dwóch czynników:
-
Stanu zdrowia pacjenta
-
Charakteru i rodzaju pracy zawodowej.
Większość pacjentów zakażonych HCV może normalnie pracować zawodowo. Z takiej pracy powinny zrezygnować osoby z niewydolnością funkcji wątroby. W przypadku marskości jest to zależne od obecności lub braku cech nadciśnienia wrotnego (żylaki przełyku, gastropatia wrotna) i charakteru pracy. W przypadku niewielkich zmian włóknistych w wątrobie, braku poważnych objawów pozawątrobowych praca jest możliwa.
W przypadku osób, które nie wykonują dużych wysiłków fizycznych, nie są narażone na działanie czynników toksycznych nawet przy bardziej zaawansowanych fazach choroby możliwa jest praca zawodowa. Praca, zwłaszcza ta przynosząca satysfakcję, poprawia stan psychiczny pacjenta, jego motywację do leczenia. W przypadku obecnych terapii bezinterferonowych sam fakt przyjmowania leków w przeważającej większości przypadków nie zaburza aktywności zawodowej pacjentów – inaczej niż to było w terapiach na bazie interferonu.
Osoby wykonujące ciężką pracę fizyczną i/lub w warunkach szkodliwych, z ekspozycją na preparaty chemiczne o potencjalnym działaniu uszkadzającym wątrobę, powinny dążyć do zmiany charakteru pracy, a w przypadku osób z zaawansowanym włóknieniem, jej zaniechać.
Należy jednak podkreślić, że oprócz samego faktu możliwości uczęszczania do miejsca pracy pozostaje pytanie o jakość pracy. Zjawisko absenteizmu i prezenteizmu jest powszechnie znane i często kojarzone z przewlekłym chorobami, w tym infekcją HCV
[1] http://www.hepctrust.org.uk/alcohol.
[2] Butler N. Smoking with hepatitis C raises liver cancer risk. Hepatitis Central 2009.
[3] Hézode C, Zafrani ES, Roudot-Thoraval F, Costentin C, Hessami A, Bouvier-Alias M, Medkour F, Pawlostky JM, Lotersztajn S, Mallat A. Daily cannabis use: a novel risk factor of steatosis severity in patients with chronic hepatitis C. Gastroenterology. 2008 Feb;134(2):432-9.
[4] http://www.hepatitisc.uw.edu/go/evaluation-staging-monitoring/counseling-liver-health/core-concept/all.
[5] http://dieta.mp.pl/lista/show.html?id=104346.
[6] Freedman ND et al. Coffee intake is associated with lower rates of liver disease progression in chronic hepatitis C. Hepatology. 2009 Nov;50(5):1360-9.
[7] http://www.hepatitisscotlandc.org.uk/living-with-hep-c/how-to-help-your-body-.aspx.
