Badania, w kierunku wykrycia wirusa zapalenia wątroby typu C, w skrócie HCV są prowadzone etapowo. Pierwszym jest wykonanie serologicznych badań przesiewowych, wykorzystujących techniki immunochemiczne, czyli oznaczenie obecności przeciwciał, przeciwko wirusowi HCV czyli anty-HCV w surowicy bądź osoczu pacjenta. Stosowane powszechnie techniki immunochemiczne charakteryzują się wysoką czułością, co znacząco poprawia wykrywalność przeciwciał anty-HCV. Jednocześnie ich niższa swoistość zwiększa ryzyko otrzymania wyników fałszywie dodatnich.
Drugi etap następuje w przypadku otrzymania wyników reaktywnych czyli dodatnich. W związku z tym występuje potrzeba powtórzenia badań.
Badanie molekularne powinno rozstrzygać czy ktoś jest zakażony wirusem HCV. Jego celem jest wykrycie obecności materiału genetycznego wirusa w surowicy bądź osoczu pacjenta.
Istnieje też trzeci rodzaj badań, przydatny gdy otrzymujemy reaktywny (dodatni) wynik anty-HCV oraz negatywny (ujemny) HCV RNA. To badanie może rozstrzygnąć, czy otrzymany w badaniu przesiewowym wynik nie jest fałszywie dodatni, (wykrycie wystąpienia tzw. reakcji krzyżowych).
Podsumowując:
Jeśli w pierwszy badaniu otrzymujemy wynik niereaktywny (ujemny) możemy stwierdzić, że nie jesteśmy zakażeni, dlatego w tym miejscu kończy się diagnostyka. Jeśli wynik jest dodatni następują wskazania do dalszej diagnostyki w celu uzyskania całkowitej pewności.
BADANIA: KTO, GDZIE, JAK
Kto może bezpłatnie wykonać badanie w kierunku HCV?
-dawcy krwi,
-kobiety w ciąży
-osoby, które otrzymały skierowanie od lekarza chorób zakaźnych
Badania w kierunku zakażenia wirusem HCV, tj. anty-HCV i HCV RNA nie są powszechnie finansowane w ramach publicznej opieki zdrowotnej. Dodatkowo z badań przesiewowych można skorzystać w ramach projektów, takich jak: samorządowe programy zdrowotne, inicjatywy fundacji, stowarzyszeń oraz instytutów badawczych (np. NIZP-PZH).
Najczęściej warunkiem skorzystania z takich badań jest spełnienie kryteriów kwalifikacji, do których należą np.: wiek, hospitalizacje, dializy, hemofilia, stosowanie środków odurzających.
Gdzie odpłatnie wykonać badania?
Badania w kierunku zakażenia wirusem HCV, można także wykonać odpłatnie w wielu sieciowych laboratoriach diagnostycznych, laboratoriach mikrobiologicznych i wirusologicznych. Cena badania na obecność przeciwciał anty-HCV waha się od 25 do 50 zł, natomiast badanie potwierdzające zakażenie (HCV RNA) kosztuje około 200 zł. Czas oczekiwania na wynik jest określony procedurą laboratorium, w którym wykonujemy badanie, zazwyczaj kilka dni. Pobranie materiału jest mniej kłopotliwe niż w przypadku innych badań np.: morfologii. Krew w ilości do 5 ml może być pobrana o każdej porze dnia, bez konieczności bycia na czczo.
INTERPRETACJA WYNIKU-ZNACZENIA TERMINÓW
- ANTY-HCV wynik niereaktywny
- ANTY-HCV wynik reaktywny
- ANTY-HCV wynik reaktywny, HCV RNA wynik negatywny
- ANTY-HCV wynik reaktywny, HCV RNA wynik pozytywny
- ANTY-HCV wynik niereaktywny, HCV RNA wynik pozytywny
– ANTY-HCV wynik niereaktywny
– najczęściej oznacza to, że pacjent nie jest zakażony wirusem HCV
Wyjątek! To sytuacja, w której pacjent uległ narażeniu na zakażenie wirusem HCV, a materiał do badania został pobrany w początkowej fazie zakażenia wirusem HCV. W tym czasie powieleniu (replikacji) ulega materiał genetyczny wirusa, natomiast przeciwciała przeciwko HCV pojawiają się dopiero w ciągu 3 do 6 miesięcy od momentu zakażenia.
Wynik niereaktywny może także wystąpić u osoby z zaburzeniami układu odpornościowego.
-ANTY-HCV wynik reaktywny
– wynik może wskazywać na zakażenie wirusem HCV ale wymaga potwierdzenia innymi testami!
Oprócz tego jednak wynik reaktywny może być świadectwem zakażenia wyeliminowanego w drodze samowyleczenia (spontaniczna eliminacja wirusa HCV u około 25-30% przypadków) lub poprzez farmakoterapię.
Wyleczenie z zakażenia HCV jest równoznaczne ze skutecznym usunięciem materiału genetycznego wirusa z organizmu pacjenta, nie wpływa jednak na eliminację przeciwciał, które powstały w odpowiedzi na ten czynnik zakaźny. Poziom przeciwciał ulega obniżeniu dopiero po pewnym czasie, dlatego są one wykrywane nawet po wyleczeniu. Reaktywny wynik anty-HCV może pojawić się, gdy pacjent posiada w surowicy/osoczu czynniki wyzwalające reakcje krzyżowe (reakcje niespecyficzne). Mówimy wtedy o wynikach fałszywie dodatnich.
-ANTY-HCV wynik reaktywny, HCV RNA wynik negatywny
– najczęściej świadczy o wyniku fałszywie dodatnim – pacjent nie jest zakażony
Otrzymanie reaktywnego wyniku anty-HCV oraz ujemnego wyniku HCV RNA świadczy najczęściej o wystąpieniu niespecyficznych reakcji w badaniu przesiewowym (wynik fałszywie dodatni). Z taką sytuacją mamy do czynienia, gdy pacjent posiada w surowicy/osoczu czynniki wyzwalające reakcje krzyżowe (reakcje niespecyficzne). Częstsze występowanie reakcji krzyżowych obserwuje się u pacjentów z obniżoną odpornością (np. osoby starsze, pacjenci z przewlekłą niewydolnością nerek, z krioglobulinemią, w przebiegu szpiczaka mnogiego), z koinfekcją HIV lub HBV, zakażonych boreliozą, z autoimmunologicznym zapaleniem wątroby lub innymi chorobami immunologicznymi przebiegającymi z wytwarzaniem autoprzeciwciał, a także w schorzeniach wątroby. Reakcje krzyżowe dosyć często pojawiają się także u ciężarnych, u osób z alergiami, w następstwie przewlekłej sterydoterapii, szczepień przeciwko grypie, w przewlekłej białaczce limfatycznej oraz innych chorobach nowotworowych.
Reaktywny wynik anty-HCV oraz ujemny HCV RNA można także otrzymać, gdy do zakażenia wirusem HCV doszło, ale zostało ono wyeliminowane w drodze samowyleczenia lub poprzez farmakoterapię. W sporadycznych przypadkach możliwe jest otrzymanie reaktywnego wyniku anty-HCV oraz ujemnego HCV RNA, gdy ilość materiału genetycznego wirusa HCV spada czasowo poniżej poziomu wykrywalności.
– ANTY-HCV wynik reaktywny, HCV RNA wynik pozytywny
– pacjent jest zakażony wirusem HCV
Pacjent zakażony powinien pozostać pod opieką lekarza specjalisty (lekarz chorób zakaźnych, lekarz hepatolog), który zadecyduje o dalszym postępowaniu medycznym.
-ANTY-HCV wynik niereaktywny, HCV RNA wynik pozytywny
– pacjent jest zakażony wirusem HCV
Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku pacjenta, z zaburzeniami układu odpornościowego, które uniemożliwiają produkcję przeciwciał przeciwko różnym patogenom, w tym HCV lub też pacjent znajduje się we wczesnej fazie zakażenia, kiedy powieleniu (replikacji) ulega materiał genetyczny wirusa, natomiast przeciwciała przeciwko HCV nie zostały jeszcze wytworzone.
