Problem HCV w Polsce (i nie tylko) to nadal typowy przykład „góry lodowej”. Około 80% osób zakażonych nie zdaje sobie sprawy, że są właścicielami bardzo patogennego wirusa. Niechęć do badań być może częściowo była konsekwencją ograniczonej skuteczności długiej i dość uciążliwej terapii, przy czym absolutnie należy wyraźnie podkreślić, ze to leczenie oparte na interferonie alfa w skali świata uratowało setki tysięcy istnień ludzkich. Teraz dodatkowym argumentem za powszechną identyfikacją zakażonych jest dostępność jeszcze skuteczniejszej i bezpieczniejszej terapii.
Jeżeli nie można przebadać wszystkich pojawia się pytanie kogo zachęcać i komu proponować wykonanie badań na obecność anty-HCV. Czynniki ryzyka zostały wielokrotnie zdefiniowane i wśród osób, u których takie badanie powinno być wykonane znajdują się: osoby, które miały przetaczaną krew przed 1992 rokiem, osoby, które przyjmowały narkotyki drogą dożylną i/lub donosową, osoby po licznych zabiegach z przerwaniem ciągłości tkanek, partnerzy seksualni zakażonych HCV, osoby z podwyższoną aktywnością aminotransferaz lub innymi wykładnikami patologii wątroby, pacjenci, u których z niewyjaśnionych przyczyn utrzymują się niecharakterystyczne objawy jak osłabienie lub bóle mięśniowe lub stawowe[8]. Oczywiście lista ta nie wyczerpuje wskazań do wykonania testu anty-HCV, a ponadto należy pamiętać, że osoba zakażona HCV może mieć prawidłowe wyniki badań laboratoryjnych, jak też może nie zgłaszać żadnych dolegliwości. Przeprowadzona w ostatnim czasie analiza epidemiologiczna zakażeń HCV w Polsce pozwoliła na wyodrębnienie grupy wiekowej, w której częstość zakażeń jest najwyższa[9]. W porównaniu z populacja amerykańską lub krajów Europy zachodniej są to osoby w młodszym wieku. Dzięki takiej analizie można zaproponować docelową grupę do badań przesiewowych, w której możliwość identyfikacji zakażenia HCV będzie najwyższa. Takie rekomendacje po raz pierwszy wydało amerykańskie Centrum Kontroli Chorób (CDC), wskazując na zasadność badań przesiewowych u osób urodzonych pomiędzy 1945 a 1965[10] [11].
Każda osoba, u której występują czynniki ryzyka powinna poddać się badaniu na obecność anty-HCV. Jeżeli przyjrzymy się możliwej transmisji nie tylko szpitalnej, to już sam fakt korzystania kiedykolwiek z usług placówki medycznej może stanowić czynnik ryzyka. Badania przeprowadzone również w ramach projektu szwajcarskiego pokazały, że drobne zabiegi, w tym również zabiegi dentystyczne mogą stanowić moment zakażenia. Ponadto możliwa transmisja w placówkach pozamedycznych również sprawia, że wskazania do wykonania testu dotyczyć mogą znacznie szerszej grupy osób niż tylko wynikałoby to z analizy grup ryzyka. Warto podkreślić, że utrzymywanie się nieswoistych objawów ogólnych także powinno nakłonić do weryfikacji statusu serologicznego anty-HCV.
Najważniejszą zachętą do wykonania takiego testu są dwa fakty:
- Im wcześniej zostanie wykryte zakażenie, tym mniejsze szkody powstaną w organizmie człowieka, a więc można w ten sposób zapobiec rozwojowi zaawansowanego włóknienia i wszelkich odległych konsekwencji choroby.
- Naprawdę również w Polsce dostępne jest skuteczne i bezpieczne leczenie zakażenia HCV nowymi terapiami. Co prawda w części ośrodków nadal są kolejki, ale ta sytuacja zmienia się w sposób dynamiczny i wkrótce będzie szansa na uzyskanie leków bez konieczności wielomiesięcznego oczekiwania. Już w chwili obecnej pacjenci wymagający pilnej terapii są umieszczani na listach pilnych i uzyskują pomoc.
Warto wreszcie zauważyć, że wyleczenie w sensie wirusologicznym, zmniejsza ryzyko zakażenia dla osób z naszego otoczenia. Co prawda ryzyko takie nie jest duże, ale zawsze istnieje możliwość przypadkowego przeniesienia HCV. Zatem im szybciej wykryjemy osoby zakażone tym większe mamy szanse na uzyskanie kontroli nad problemem HCV.
[8] Flisiak R, Halota W, Horban A, et al. Prevalence and risk factors of HCV infection in Poland. European Journal of Gastroenterology & Hepatology 2011; 23: 1213-1217.
[9] Flisiak R , Halota W, Tomasiewicz K, et al. Forecasting the disease burden of chronic hepatitis C virus in Poland. Eur J Gastro Hepatol 2015, 27: 70-76
[10] Rein DB, Smith BD, Wittenborn JS, et al . The cost-effectiveness of birth-cohort screening for hepatitis C antibody in US primary care settings. Ann Intern Med 2012;156:263–270
