Omawiając zagadnienie zakażeń HCV, należy podkreślić, że ryzyko transmisji HCV dla mieszkańców Polski jest obecne nie tylko w naszym kraju, ale również poza jego granicami. Według oficjalnych danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), w skali globalnej około 2-3% populacji (130-150 mln) jest przewlekle zakażonych HCV. Najwyższe rozpowszechnienie występuje w Afryce oraz centralnych i wschodnich rejonach Azji[16]. Wiedza o występowaniu zakażenia HCV na świecie i powiązanych czynnikach ryzyka jest przydatna z perspektywy planowanych podróży zagranicznych, szczególnie, że liczba podróżujących mieszkańców Polski wzrasta z każdym rokiem.
Ryzyko transmisji HCV w poszczególnych krajach jest zróżnicowane. Zależy m.in. od rozpowszechnienia zakażeń HCV w danym kraju, czasu pobytu oraz aktywności podejmowanych w trakcie podróży. Należy podkreślić, że w strukturze wieku osób podróżujących z Polski dominują osoby młode, tj. poniżej 45 r.ż. (56%). Grupa ta nie jest jednorodna. Niemniej jednak obejmuje ona grono osób charakteryzujących się gotowością do podejmowania ryzykownych zachowań (uwarunkowania behawioralne). Należy podkreślić, że ryzyko zakażenia HCV może również być związane z niskimi warunkami sanitarno-higienicznymi panującymi w danym kraju (uwarunkowania socjoekonomiczne), na które podróżujący mają już mniejszy wpływ.
Transmisja HCV wiąże się przede wszystkim z narażeniem na skażoną krew w trakcie przyjmowania narkotyków we wstrzyknięciach, zabiegów medycznych, niebezpiecznych iniekcji, kolczykowania czy tatuowania. Ryzyko, choć niewielkie, jest również obecne w trakcie kontaktów seksualnych, które wzrasta w przypadku osób zakażonych HIV oraz stosowania ryzykownych praktyk seksualnych.
Według szacunków, ryzyko zakażenia HCV w trakcie podróży zagranicznych jest niskie. Niemniej, brakuje danych w tym zakresie. Przeniesienie HCV może być wynikiem poddawania się różnorodnym zabiegom upiększającym, w trakcie których nie są przestrzegane ustalone standardy, co wynika z niewiedzy lub zaniedbań, jak i również zabiegom medycznym. W ostatnim przypadku należy podkreślić, że transmisja HCV w trakcie transfuzji krwi i innych zabiegów medycznych jest obecna przede wszystkim w krajach rozwijających się, gdyż krew/preparaty krwiopochodne nie są rutynowo badane w kierunku HCV oraz sprzęty przeznaczone do jednorazowego użytku są ponownie wykorzystywane[17]. Omawiane zjawisko jest szczególnie istotne w erze rozwoju tzw. turystyki medycznej (ze względu na koszt świadczonych usług). Podróże do krajów, w których oferuje się usługi medyczne o znacząco niższym koszcie mogą wiązać się ze znacznie niższym poziomem ich jakości, i tym samym, zagrożeniem dla zdrowia i życia[18]. Poza zabiegami upiększającymi oraz medycznymi, istotną rolę odgrywa również przyjmowanie narkotyków we wstrzyknięciach. Badania wskazują, że podróże sprzyjają dzieleniu się sprzętem do iniekcji. Obserwuje się również nadużywanie alkoholu oraz innych substancji odurzających[19]. Należy podkreślić, że przyjmowanie substancji odurzających wpływa na nieświadome podejmowanie ryzykownych zachowań seksualnych, np. kontakty seksualne bez zabezpieczenia (‘chemsex’ lub ‘party and play’)[20]. Literatura jednoznacznie wskazuje, że podróże wiążą się ze zwiększonym ryzykiem transmisji chorób przenoszonych drogą płciową. W tym kontekście należy również wspomnieć o tzw. turystyce seksualnej (seksturystyka), która stała się popularna w latach 80. i jest kojarzona przede wszystkim z krajami Azji Południowo-Wschodniej[21]. Mimo iż kontakty seksualne odgrywają znikomą rolę w transmisji HCV, ryzyka nie można wykluczyć, szczególnie gdy występują czynniki współistniejące, w tym np. występowanie chorób przenoszonych drogą płciową, stanów zapalnych oraz urazów narządów płciowych[22].
W związku z rosnącą liczbą osób podróżujących do innych krajów, w tym przede wszystkim krajów rozwijających się, należy poszerzyć ofertę edukacyjną kierowaną do społeczeństwa o informacje dotyczące zagrożeń wynikających z podróży zagranicznych, w tym podejmowania aktywności, które mogą zwiększyć ryzyko zakażenia HCV, jak i również poddawania się substandardowym zabiegom medycznym i upiększającym.
[16] http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs164/en/.
[17] Johnson DF, Leder K, Torresi J. Hepatitis B and C Infection in International Travelers. Journal of Travel Medicine 2013; Volume 20 (Issue 3): 194–202.
[18] Hanefeld J, Smith R, Horsfall D, Lunt N. What do we know about medical tourism? A review of the literature with discussion of its implications for the UK National Health Service as an example of a public health care system. J Travel Med. 2014 Nov-Dec;21(6):410-7. doi: 10.1111/jtm.12147. Epub 2014 Aug 25.
[19] Hahn JA, Page-Shafer K, Ford J, et al. Traveling young injection drug users at high risk for acquisition and transmission of viral infections. Drug Alcohol Depend 2008; 93(1–2):43–50.
[20] Bourne A, Reid D, Hickson F, Torres Rueda S, Weatherburn P (2014). The Chemsex study: drug use in sexual settings among gay & bisexual men in Lambeth, Southwark & Lewisham. London: Sigma Research, London
School of Hygiene & Tropical Medicine. www.sigmaresearch.org.uk/chemsex.
[21] Avery AK, Zenilman JM. Sexually Transmitted Diseases and Travel: From Boudoir to Bordello. Microbiol Spectr. 2015 Oct;3(5). doi: 10.1128/microbiolspec.IOL5-0011-2015.
[22] Zieliński A. Zachowania seksualne a ryzyko zakażenia HCV. PRZEGL EPIDEMIOL 2014; 68: 99-100.
